Soruşturma evresinde, savcılık makamı haberdar olduğu suç şüphesini Anayasa ve kanunlardan aldığı yetkiye dayanarak derinlemesine araştırmaya başlar. Soruşturma evresi, 5271 sayılı CMK m.2/1-e’de ‘Kanuna göre yetkili mercilerce suç şüphesinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne kadar geçen evre’ olarak tanımlanmıştır. Yine CMK m.160/1 ‘Cumhuriyet savcısı, ihbar veya başka bir suretle bir suçun işlendiği izlenimini veren bir hâli öğrenir öğrenmez kamu davasını açmaya yer olup olmadığına karar vermek üzere hemen işin gerçeğini araştırmaya başlar.‘
Soruşturma kapsamında kollukça alınan ifade, olayla ilgili olarak savcılığın yapmış olduğu araştırmanın belki de önemli kısmıdır. Kollukça alınan ifadelerin hükme esas alınabilmesi için kanunda belirtilen şartları taşıması gerekmektedir. Bu bağlamda kollukta alınan ifade esnasında şüphelinin beyanları özgür iradesine dayanmalıdır. Şüphelinin ve sanığın beyanı özgür iradesine dayanmalıdır. Bunu engelleyici nitelikte kötü davranma, işkence, ilâç verme, yorma, aldatma, cebir veya tehditte bulunma, bazı araçları kullanma gibi bedensel veya ruhsal müdahaleler yapılamaz. Kanuna aykırı bir yarar vaat edilemez. Yasak usullerle elde edilen ifadeler rıza ile verilmiş olsa da delil olarak değerlendirilemez.(CMK m.148)
Alınacak bu ifade esnasında şüphelinin müdafi ( savunma avukatı) talebi karşılanmalıdır. Aksi halde adil yargılanma hakkı ihlal edilmiş olacaktır. Müdafi hazır bulunmaksızın kollukça alınan ifade, hâkim veya mahkeme huzurunda şüpheli veya sanık tarafından doğrulanmadıkça hükme esas alınamaz.(CMK m.148/4)
Cumhuriyet Başsavcılıkları tarafından görevlendirilmiş olan Cumhuriyet Savcıları, soruşturma konusu üzerinde yapmış olduğu araştırmalar sonucunda şüphenin yoğunluğu veya suçun oluşmamış olması ile bağlantılı olarak ‘CMK m.158/6 Soruşturma Yapılmasına Yer Olmadığına Dair Karar (SYOK)’ ve ‘CMK m.172/1 Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar(KYOK)’ verebilir. Eğer savcılık makamı suçun işlendiği hususunda yeterli şüphenin(CMK m.170/2) oluştuğu kanaatine varırsa şüpheli hakkında hazırlayacağı iddianame ile ceza davasını açar. İddianamenin kabulü ile ceza soruşturma süreci sona erer ve kovuşturma aşamasına geçilir.
Soruşturma evresi, içinde barındırdığı teknik detaylar açısından çok önemli ve hassas bir süreçtir. Ceza yargılamasında her ne kadar avukatlık hizmetine başvurmak zorunlu olmasa da soruşturma evresinde profesyonel avukatlık hizmeti alınması hak ve özgürlüğün kaybedilmemesi adına çok önemlidir.
